Dociera do mnie wiele wiadomości i obaw od strony kobiet w ciąży. Panuje chaos i dezorientacja. Zapytałam o doświadczenia kobiet w różnych obszarach w związku z aktualnie panującą w kraju sytuacją. W związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa, kobiety mają odwoływane wizyty lekarskie u ginekologa, w szpitalach wprowadzony jest zakaz porodów rodzinnych a położne oraz szkoły rodzenia nie są w stanie pomóc w przygotowaniach do porodu. Przyszłe mamy napotykają na szereg komplikacji i próbują dowiedzieć się, na co mają się przygotować.

Które prawa są ograniczone, jakie są zalecenia dla personelu medycznego i dlaczego rekomendacje są takie a nie inne?

Myślę, że należy brać pod uwagę fakt, że wiele niewiadomych dotyczących wirusa SARS-CoV-2 nie skłania do wydawania twardych rekomendacji, a jedynie zaleceń  postępowania w okresie okołoporodowym. W niedzielę 15 marca Fundacja Rodzić po Ludzku opublikowała zalecenia dla kobiet w okresie ciąży, porodu i połogu związane z zakażeniem COVID-19 , wcześniej zostały wydane zalecenia przez Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Położnictwa i Ginekologii oraz Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Perinatologii. Później Fundacja wystosowała zapytanie do Ministra Zdrowia, z prośbą by wypowiedział się na tematy ważne z punktu widzenia przyszłych mam.

Na apel Fundacji Rodzić po Ludzku odpowiedziało Ministerstwo Zdrowia w specjalnym oświadczeniu z dnia 19 marca 2020 r. Fragmenty oświadczenia możemy przeczytać na Instagramie Fundacji Rodzić po Ludzku (tutaj).

W jakich obszarach mogą pojawić się problemy dla kobiet w ciąży i ograniczenia praw matek?

• Ciąża – wizyty u ginekologa i lekarza rodzinnego, kontrolne badania USG, badania laboratoryjne, spotkania z położną, przygotowanie do porodu w szkołach rodzenia.
• Poród – opieka na oddziale porodowym, wybór szpitala, porody rodzinne, porody z doulą, odwiedziny w szpitalu, poród naturalny czy cesarskie cięcia.
• Czas po porodzie – opieka na oddziale położniczym, prawo do kontaktu skóra do skóry, prawo do karmienia piersią w pierwszych chwilach życia i utrzymanie laktacji.
• Połóg – spotkania z położną, wizyta patronażowa.
• Depresja poporodowa – prawo do opieki psychologicznej.

Prawo do wizyty kontrolnej u lekarza – lekarza rodzinnego lub ginekologa.

Kobiety w ciąży powinny ze swoim lekarzem prowadzącym ciążę  uzgodnić zasady postępowania oraz kontaktu na wypadek zagrożenia. W przypadku podejrzenia u siebie zakażenia wirusem SARS-Cov-19 kobieta powinna niezwłocznie skontaktować się ze stacją Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a także swoim lekarzem ginekologiem-położnikiem.

Zgodnie z najnowszymi wytycznymi z 19 marca 2020 roku (dla zdrowych kobiet w ciąży):

• wizyty w przychodniach powinny zostać odwołane, zasady tej jednak nie stosuje się w sytuacjach nagłych i wymagających bezpośredniego kontaktu,
• z wyjątkiem stanów nagłych, zaleca się odwołanie planowanych zabiegów ginekologicznych (cesarskie cięcia i indukcje porodów są wykonywane planowo),
• zalecane jest przeprowadzanie porad zdalnych (teleporady, telekonsultacje), należy ustalić dalsze postępowanie i w razie konieczności ustalić termin kolejnej wizyty, wystawić e-receptę, e-zlecenie badań lub zwolnienie lekarskie,
• diagnostyka prenatalna powinna być prowadzona planowo (nie ma wskazań do odwoływania badań USG), ale powinna być prowadzona z zachowaniem wszelkich środków ostrożności oraz z użyciem środków ochrony indywidualnej.

W najnowszych zaleceniach możemy przeczytać, także o tym, że:

wszystkie pacjentki, zgłaszające się do poradni/ambulatorium powinny wcześniej umówić godzinę wizyty telefonicznie lub e-mailowo, a następnie zgłosić się na nią nie wcześniej niż na 15 minut przed planowanym jej rozpoczęciem. Na wizytę należy zgłaszać się pojedynczo, bez osób towarzyszących.

W jaki sposób można zabezpieczyć pacjentkę i lekarza przed rozprzestrzenianiem się koronawirusa?

• Na Izbie Przyjęć (np. w przypadku zgłoszenia się na badanie USG lub KTG) powinna znajdować się tylko jedna pacjentka, osoba towarzysząca musi czekać na zewnątrz/w aucie. Na badanie należy zapisać się wcześniej, aby uniknąć spotkania z innymi pacjentkami.
• W gabinecie powinny znaleźć się płyny do dezynfekcji dłoni, każda pacjentka po wejściu do poczekalni musi umyć nimi ręce. Przed wejściem do gabinetu może być mierzona temperaturę.
• W czasie badania ginekologicznego lekarz powinien mieć maseczkę oraz rękawiczki na obu dłoniach. Wskazane jest przekazywanie tylko najważniejszy informacje, aby ograniczyć rozprzestrzenia się wirusa w czasie mówienia. Podczas badania USG pacjentka powinna leżeć na plecach i mieć twarz odwróconą w stronę ściany, aby wirusy nie osiadały na niej i aby nie stała się ona źródłem zarazków.
• Żel do USG powinien być nakładany bezpośrednio na brzuch kobiety, aby uniknąć kontaktu pojemnika z wielorazową głowicą aparatu USG.
• Po wyjściu pacjentki z gabinetu, zarówno kozetka, jak i fotel, biurko, ściana i wszystkie inne sprzęty i powinny zostać zdezynfekowane.

Pamiętaj! Zawsze możesz skontaktować się z infolinia NFZ (tutaj), gdzie powinnaś uzyskać informacje o tym, gdzie aktualnie możesz wykonać konieczne badania krwi, usg czy wizytę lekarską.

Prawo do spotkań edukacyjnych z położną.

Nie ma co do tego aspektu twardych rekomendacji, ale w związku z zapobieganiem rozprzestrzeniania się koronawirusa położne starają się nie spotykać z kobietami w ciąży. Adekwatnie do tego, że odwoływane są wizyty u ginekologa czy lekarza rodzinnego powinno podchodzić się do wizyt położnej. Prawo do spotkań edukacyjnych z położną jest w tym momencie ograniczone. O tym, jak takie spotkania powinny wyglądać pisałam tutaj:

Prawo do spotkań edukacyjnych z położną.

To co mogę poradzić od siebie, to próba kontaktu z położną przez telefon lub Skype w celu uzyskania teleporady, rozmowy czy wsparcia.

Prawo do wyboru szpitala.

Zgodnie z prawem wybór placówki powinien być zależny od woli pacjentki, w sytuacji powikłań w okresie ciąży, niektóre kobiety są objęte wskazaniem do wyboru placówki z odpowiedni stopniem referencyjnym. W związku z tym, iż na terenie Polski panuje stan epidemii, prawo do wyboru szpitala jest ograniczone.

Po pierwsze, w przypadku, w którym to szpital położniczy został przekształcony na szpital jednoimienny, porody zdrowych kobiet muszą odbywać się poza tą placówką. Kobieta nadal ma prawo do wyboru szpitala w którym chce rodzić, ale musi wykluczone jest rodzenie w szpitalach jednoimiennych.

Po drugie kobiety, u których istnieje podejrzenie zarażenia koronawirusem musi rodzić w placówce, dedykowanej dla pacjentów z COVID-19. Wybór szpitala jest mocno ograniczony. Kobieta nie może samodzielnie zdecydować w którym szpitalu urodzi swoje dziecko. W zaleceniach Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Położnictwa i Ginekologii oraz Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Perinatologii można przeczytać, że „

placówki dedykowane do opieki nad osobami chorymi na COVID-19 powinny zapewnić także specjalne pomieszczenia dla kobiet ciężarnych i rodzących zakażonych wirusem lub z podejrzeniem zakażenia. Opiekę nad ciężarną powinien sprawować interdyscyplinarny zespół specjalistów. Hospitalizacja ciężarnej diagnozowanej lub ze stwierdzoną infekcją wymaga wyznaczenia specjalnego dedykowanego sprzętu do monitorowania stanu jej i dziecka (np. aparatów KTG i USG) oraz przestrzegania zasad higieny i bezpieczeństwa tak, jak w przypadku wszystkich osób zakażonych lub diagnozowanych pod kątem infekcji COVID-19

Jak powinien wyglądać schemat postępowania personelu medycznego?

Personel powinien ocenić stanu zdrowia ciężarnej przy wejściu do szpitala. Pytania, jakie powinny zostać zadane pacjentce to m.in.

• czy miała w domu gorączka powyżej 38 st. C?
• czy odczuwa bóle mięśniowe ?
• czy ma duszność i/lub kaszel ?
• czy czuje się osłabiona ?
• czy miała kontakt z osobą zakażoną koronawirusem ?
• czy ma podejrzenie u siebie infekcji wirusowej ?

Jeśli ciężarna na powyższe pytania odpowie negatywnie, powinna zostać skierowana na normalną Izbę Przyjęć Ginekologiczno-Położniczą.

Jeśli na jedno z powyższych pytań, ciężarna odpowie twierdząco, powinna zostać skierowana na tzw. kryzysową Izbę Przyjęć Ginekologiczno-Położniczą.

Prawo do rodzinnych porodów.

Zgodnie z wytycznymi Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Położnictwa i Ginekologii oraz Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Perinatologii, ze względu na ryzyko epidemiologiczne nie zaleca się odwiedzin na oddziałach szpitalnych oraz obecności osób towarzyszących podczas porodu – w tym także ojców podczas porodów rodzinnych.

W najnowszych zaleceniach z 19 marca 2020 roku podtrzymano odwoływanie porodów rodzinnych.

Z powodu stanu zagrożenia epidemicznego zawieszeniu podlegają odwiedziny w oddziałach położniczo-ginekologicznych, w tym obecność osób towarzyszących przy porodach. Należy umożliwić pacjentkom możliwość kontaktu z najbliższymi przy pomocy ich własnych urządzeń elektronicznych

Osobiście uważam to ograniczenie za prawidłowe. Sama jestem mamą trójki, za mną trzy porody w szpitalu, wiem jakie to trudne, ale w aktualnej sytuacji uważam, że najważniejsze jest zdrowie i bezpieczeństwo. Zarówno kobiet w ciąży, jak i personelu medycznego. W dalszym postępowaniu prowadzi to do unikania rozprzestrzeniania się koronawirusa w całym kraju.

Prawo do porodu z doulą.

Ze względu na ryzyko epidemiologiczne nie zaleca się odwiedzin na oddziałach szpitalnych oraz obecności osób towarzyszących podczas porodu – w tym także douli.

Prawo do naturalnego porodu a cesarskie cięcie z powodu zagrożenia COVID-19.

Co na temat cesarskich cięć mówi Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)?

Droga porodu powinna być dostosowana do konkretnego przypadku na podstawie wskazań położniczych i preferencji kobiety. WHO uznaje za najlepsze wykonywanie cięć cesarskich jedynie w przypadku wskazań medycznych .Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia, droga porodu powinna być dostosowana do konkretnego przypadku na podstawie wskazań położniczych, jak również preferencji kobiety. Według WHO, cesarka powinna być wykonywana tylko w przypadku wystąpienia wskazań medycznych.

Royal College Obstetricians and Gynecologists zaznaczył, iż nie ma przeciwwskazań do tego, aby poród u ciężarnej zakażonej koronawirusem odbył się siłami natury. Nie potwierdził również, iż bezpieczniejszą drogą zakończenia ciąży u takiej pacjentki byłoby cięcie cesarskie.

Jakie zalecenia zostały wydane przez polskich Konsultantów Krajowych w Dziedzinie Położnictwa i Ginekologii oraz Perinatologii?

Po pierwsze, miejscem porodu dla kobiety z podejrzeniem infekcji lub zakażonej COVID-19 jest szpital, jeśli to możliwe placówka dedykowana do opieki nad osobami zakażonymi koronawirusem.

Po drugie, w przypadku potwierdzonego zakażenia wirusem COVID-19 należy rozważyć rozwiązanie pacjentki cięciem cesarskim ze wskazań epidemiologicznych, poza sytuacjami gdy poród jest zaawansowany, przebiega dynamicznie lub rokuje zakończenie w przeciągu krótkiego czasu.

Jakie jest uzasadnienie takiego zalecenia?

Istnieje prawdopodobieństwo zakażenia się noworodka wirusem mogącym znajdować się w kanale rodnym lub jego okolicach (układ moczowy, przewód pokarmowy). Ilość wydalin matki na jakie jest narażone dziecko w czasie cięcia cesarskiego jest nieporównywalnie mniejsza w porównaniu do porodu drogami natury. Ponadto czas cięcia cesarskiego jest nieporównywalnie krótszy od czasu porodu drogami natury, a więc mniejsze jest też ryzyko zakażenia wewnątrzmacicznego (szczególnie po odpłynięciu płynu owodniowego) i zakażenia okołoporodowego.

Poza podwyższonym ryzykiem transmisji zakażenia miedzy matką i dzieckiem obecność zakażonej kobiety rodzącej stwarza istotne zagrożenie dla personelu lekarsko-pielęgniarskiego. Przy znacznie dłuższym czasie trwania porodu drogami natury (nierzadko obejmującym więcej, niż jedną zmianę personelu) oraz przy istniejących ograniczeniach odpowiedniego sprzętu zabezpieczającego przed zakażeniem czas potencjalnej ekspozycji jest poważnym problemem i prowadzi do większego ryzyka konieczności wprowadzenia kwarantanny dla personelu. Znacznie dłuższy czas zajęcia stanowisk wyznaczonych dla kobiet zakażonych lub obserwowanych w kierunku zakażenia może  ograniczyć możliwości udzielenia pomocy kolejnej pacjentce. Ponadto zespół lekarsko pielęgniarski jest przez znacznie dłuższy okres wyłączony z możliwości udzielania pomocy innym, zdrowym pacjentkom.

Prawo do karmienia piersią.

Jakie zalecenia podaje WHO?

Matki i dzieci powinny mieć możliwość pozostawania razem, kontaktu skóra do skóry, kangurowania przez matkę oraz przebywania w systemie rooming-in przez całą dobę, zwłaszcza zaraz po porodzie podczas inicjacji karmienia piersią niezależnie od tego czy u matki lub dziecka jest podejrzewana lub została potwierdzona infekcja COVID-19.

WHO podkreśla, że karmienie piersią chroni dziecko przed śmiercią i ciężkimi powikłaniami w czasie połogu, niemowlęctwa i całego dzieciństwa. Efekt ochronny jest szczególnie widoczny w odniesieniu do chorób zakaźnych poprzez bezpośrednie przekazywanie przeciwciał a także inne przeciwinfekcyjne czynniki oraz długotrwały transfer kompetencji i pamięci immunologicznej.

Karmienie piersią powinno zostać zainicjowane w ciągu pierwszej godziny po porodzie. Wyłączne karmienie piersią powinno być kontynuowane do ukończenia przez dziecko 6 miesiąca, a potem wraz z odpowiednim do wieku i bezpiecznym wprowadzaniem produktów stałych począwszy od 6 miesiąca życia karmienie piersią powinno być kontynuowane do 2 lat lub dłużej. Ze względu na to, że produkcja mleka opiera się na mechanizmie popytu i podaży, kobiety, które nie mogły rozpocząć karmienia piersią w pierwszej godzinie po porodzie powinny otrzymać adekwatne wsparcie w celu rozpoczęcia karmienia piersią gdy tylko to będzie możliwe. Dotyczy to zwłaszcza kobiet, które rodziły poprzez cięcie cesarskie, z wykorzystaniem znieczulenia lub u których występują inne czynniki zdrowotne wykluczające możliwość rozpoczęcia karmienia piersią w pierwszej godzinie od porodu.

Natomiast zgodnie z zaleceniami krajowymi:

• Po porodzie w przypadku kobiet obserwowanych w kierunku zakażenia, pokarm powinien podlegać pasteryzacji i przy zachowaniu zasad aseptyki może być podawany dziecku.
• W przypadku kobiet z potwierdzonym zakażeniem pokarm powinien być utylizowany.
• W przypadku kobiet zakażonych nie należy bez wskazań hamować laktacji. W momencie potwierdzenia ustania ryzyka transmisji zakażenia będą one mogły karmić dziecko naturalnie.
• W przypadku obecności zakażenia dziecko należy izolować od matki do chwili zakończenia możliwości transmisji infekcji.
• Proponowane są rozwiązania w postaci odsunięcia dzieci od karmienia piersią w przypadku występowania u matki kaszlu lub gorączki i podejrzenia o występowanie wirusa.

UWAGA! Jeżeli jednak matka chce karmić piersią, ważne, aby przed odciąganiem pokarmu mleka za pomocą ręcznego lub elektrycznego laktatora umyć ręce przed dotknięciem jakiejkolwiek części laktatora lub butelki oraz przestrzegać zaleceń dotyczących czyszczenia sprzętu po każdym użyciu.

Jeżeli u kobiety karmiącej piersią została zdiagnozowana infekcja koronawirusem, niezwykle ważne jest zachowanie szczególnych środków ostrożności. Należy pamiętać, że kobieta chora na COVID-19 lub z podejrzeniem infekcji może zarazić nowo narodzone dziecko nie tylko poprzez karmienie piersią ale również typową dla wirusa drogą kropelkową.

W najnowszych wytycznych z 19 marca 2020 roku czytamy, że:

Prof. Ewa Helwich, konsultant krajowa ds. neonatologii, wydała rekomendacje dotyczące karmienia piersią przez matkę zakażoną koronawirusem oraz diagnozowaną w kierunku COVID-19. Zgodnie z nimi:

1. Wyniki badań dotyczące braku przedostania się koronawirusa do pokarmu matek są oparte na niewielu przypadkach, dlatego powinny być traktowane z dużą ostrożnością.

2. W przypadku kobiet zakażonych koronawirusem lub w okresie diagnozowania w kierunku COVID zalecana jest izolacja dziecka od matki. Należy umożliwić matce odciąganie mleka, by utrzymać laktację.

3. Po potwierdzeniu ustania ryzyka transmisja zakażenia z matki na dziecko (dwukrotny ujemny test u matki zakażonej i pojedynczy test ujemny u podejrzanej) możliwe jest karmienie naturalne.

Jak kobiety karmiące piersią, mogą zminimalizować ryzyko zarażenia noworodka koronawirusem?

• należy dokładnie umyć ręce przed dotknięciem dziecka,
• należy korzystać z maseczki podczas karmienia piersią,
• w przypadku korzystania z laktatora, należy myć ręce przed dotknięciem przyrządu oraz przed odciąganiem pokarmu, a także dokładnie myć urządzenie po każdym użyciu,
• jeśli u matki stwierdzono lub podejrzewa się COVID-19, to jeśli jest to możliwe, odciągnięty pokarm powinna dziecku podawać osoba zdrowa,
• zgodnie z najnowszymi zaleceniami z 19 marca 2020 roku, u dzieci pacjentek zarażonych lub podejrzanych o zarażenie, zaleca się utylizowanie pokarmu,
• powrót do karmienia piersią powinien nastąpić po dwóch testach ujemnych, a u kobiet z podejrzeniem choroby po jednym teście ujemnym

Prawo do przebywania z dzieckiem w jednym pokoju.

W najnowszych zaleceniach krojowych z 19 marca 2020 roku podtrzymano zalecenia dotyczące izolowania dziecka od mamy, u której potwierdzono zarażenie koronawirusem.

Centers for Disease Control and Prevention zaleciła:

• czasową separację matki od dziecka (np.: w osobnym pokoju) do momentu potwierdzenia badaniami zakażenia lub braku ryzyka zakażenia noworodka.
• w przypadku braku możliwości odizolowania matki z dzieckiem, CDC dopuszcza przebywanie noworodka w pokoju z matką, natomiast musi być wówczas zachowana odpowiednia odległość (2m), jak również fizyczne bariery ochronne, takie jak zasłona czy parawan. Opiekę nad dzieckiem w takiej sytuacji powinien sprawować zdrowy członek rodziny,
• jeżeli niemożliwe jest sprawowanie opieki przez zdrowego członka rodziny, matka powinna zachować zasady higieny i bezpieczeństwa, tzn. powinna często myć ręce i na czas opieki nad dzieckiem zaopatrzyć się w maseczkę na twarz.

Royal College Obstetricians and Gynecologists nie widzi przeciwwskazań kontaktu skóra do skóry, w przypadku zakażenia lub podejrzenia zakażenia koronawirusem u matki. Jeżeli noworodek nie wymaga specjalistycznej opieki neonatologicznej,  nie zaleca rutynowej separacji matki i dziecka po porodzie.

przy podejmowaniu decyzji o izolacji zdrowego noworodka od matki należy wziąć pod uwagę nie tylko ryzyko zakażenia noworodka podczas kontaktu z matką, ale także korzyści płynące z karmienia piersią i rolę pierwszych dni połogu w budowaniu więzi między matką a dzieckiem.

Prawo do odwiedzin w szpitalu na oddziale położniczym.

Placówki szpitalne uniemożliwiają jakiekolwiek odwiedziny i jest to zgodne z najnowszymi wytycznymi z 19 marca 2020 roku.  Jest to podyktowane względami bezpieczeństwa i minimalizowania ryzyka dla pacjentek i ich dzieci, podobnie jak wyżej omówione ograniczenie porodów rodzinnych. Zazwyczaj w szpitalach nie ma również możliwości przekazywania dodatkowych rzeczy. Kobiety w ciąży powinny mieć wszystko ze sobą w momencie wejścia do szpitala. Zaleca się kontakt z najbliższymi poprzez wykorzystanie elektroniki (czyt. telefony).

Prawo do wizyt patronażowych w czasie połogu

W okresie połogu kobieta i dziecko są pod szczególną opieką położnej rodzinnej. W obecnej sytuacji epidemiologicznej oczywistym jest, że wizyty te podlegają ograniczeniom. 

Na podstawie zaleceń Royal College Obstetricians and Gynecologists

Opieka nad kobietą w połogu podejrzewaną o zakażenie lub z potwierdzoną infekcją COVID-19 powinna być dostosowana do stanu zdrowia jej i dziecka oraz aktualnych możliwości placówek dedykowanych do opieki nad osobami zakażonymi bądź z podejrzeniem zakażenia (hospitalizacja lub kwarantanna domowa). W przypadku, kiedy kobieta czuje, że potrzebuje pomocy medycznej powinna skontaktować się z najbliższym ośrodkiem wyznaczonym do opieki nad osobami zakażonymi COVID-19.

Moim zdaniem warto spróbować skontaktować z położną telefonicznie, przez Skype w formie teleporady, porady online.

Prawo do opieki psychologicznej.

O tym, jak ważne jest wsparcie psychologa w okresie okołoporodowym rozmawiałam w czasie wywiadu z Joanną Frejus, założycielką @dobrzejestnierycz oraz @omatkodepresja. Wywiad jest dostępny tutaj:

O matko! Depresja? Wywiad z Joanną z dobrzejestnierycz.pl.

O regulacjach prawach związanych z dostępem do specjalistów (psychologów, psychiatry, psychoterapeuty) w czasie ciąży i połogu pisałam tutaj:

Czy mama ma prawo do depresji? Nowe standardy okołoporodowe już od 1 stycznia 2019 roku.

Na co zwraca uwagę WHO w związku z sytuacją panującą na świecie, zagrożeniem bezpieczeństwa, zagrożeniem zdrowia w związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa?

Kobietom w ciąży u których występuje podejrzenie zakażenia, które prawdopodobnie są zakażone, u których potwierdzono zakażenie koronawirusem, jak również tym, które będą musiały spędzić czas w kwarantannie należy się dostęp do opieki skoncentrowanej na potrzebach kobiety. Zgodnie z tym, opieka nad nimi powinna być oparta na szacunku, udzielana przez doświadczony personel, w tym ginekologa-położnika, perinatologa, neonatologa. Dodatkowo powinna obejmować również opiekę z zakresu zdrowia psychicznego, w tym wsparcie psychospołeczne, w sytuacji wystąpienia powikłań u matki lub dziecka.

WHO zwraca uwagę na częste w połogu występowanie zaburzeń nastroju oraz ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych w okresie ciąży jak i połogu. Zaleca wprowadzenie na szeroką skalę działań mających na celu wsparcie psychologiczne kobiet w ciąży i w okresie okołoporodowym, zarówno w zakresie bezpośredniej pomocy psychologicznej, jak i zapobieganiu wystąpieniu zaburzeń psychicznych.

Jak kobiety w ciąży mogą skorzystać z pomocy psychoterapeuty?

Jest to mocno utrudniona. Po pierwsze naturalnym jest, że wizyty twarzą w twarz są odwoływane, po drugie w Polsce ogólnie jest utrudniony dostęp do specjalistów. Niektóre osoby muszą czekać w kolejce kilka tygodni czy miesięcy. To co polecam kobietom w ciąży, które źle znoszą obecną sytuację to próba skorzystania z konsultacji online z psychoterapeutą lub uzyskanie skierowania do lekarza psychiatry (skierowanie może wystawić lekarz rodzinny lub lekarz ginekolog).

Bibliografia:

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej.
• Zalecenia Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Położnictwa i Ginekologii, Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Neonatologii oraz Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Perinatologii dotyczące porodu w wyznaczonym oddziale w przypadku podejrzewanego lub potwierdzonego zakażenia kobiety ciężarnej wirusem COWID-19.
• Artykuł napisany przez Annę Kwiatek-Kucharską na stronie Fundacji Rodzić po Ludzku (dostępny tutaj) .
• Wypowiedź Prof. dr hab. n. med. Jarosław Kalinka (dostępna tutaj) .
• Poradnik położnej (dostępny tutaj).
• Artykuł dostępny na stronie Medycyna Praktyczna (dostępny tutaj) .
• Informacje o zaleceniach WHO (dostępne tutaj) .
• Informacje o zaleceniach Royal College Obstetricians and Gynecologists (dostępne tutaj)
• Schemat postępowania dla POZ i NiŚOZ