Przedsiębiorcy, choć niezależni pod względem finansowym i organizacyjnym, napotykają na szczególne wyzwania, kiedy w ich życie wkracza rodzicielstwo. W przeciwieństwie do pracowników etatowych, ojcowie prowadzący działalność gospodarczą nie podlegają przepisom Kodeksu pracy, co oznacza brak prawa do formalnych urlopów związanych z rodzicielstwem. Nie oznacza to jednak, że są całkowicie pozbawieni wsparcia. W polskim systemie prawnym istnieją przepisy, które umożliwiają ojcom-przedsiębiorcom uzyskanie zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu rodzicielskiego. Uprawnienie to wiąże się z koniecznością spełnienia określonych warunków. W niniejszym artykule przyjrzymy się więc szczegółowo, jakie są zasady uzyskania zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego przez ojców prowadzących działalność gospodarczą. Omówimy, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby skorzystać z tego świadczenia, jak obliczana jest ich wysokość oraz jakie formalności należy dopełnić, aby otrzymać wsparcie finansowe z ZUS.
INFORMACJA #1 Nie ma urlopu rodzicielskiego, ale jest prawo do zasiłku macierzyńskiego dla ojców opłacających składkę na ubezpieczenie chorobowe
Tacie prowadzącemu działalność gospodarczą przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu rodzicielskiego. Zasiłek macierzyński przysługuje bowiem przedsiębiorcom przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego.
Aktualnie każdy tata ma prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, które są nieprzenoszalne na mamę. Czas na składanie wniosku jest i trwa do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 lat. W zależności od preferencji urlop może być udzielony jednorazowo lub w podziale na maksymalnie 5 części. Tak samo jest więc wypłacany zasiłek macierzyński za okres tego urlopu.
WAŻNE! Osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom zdrowotnym oraz ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Ubezpieczenie chorobowe, czyli ubezpieczenie umożliwiające korzystanie ze świadczeń związanych z macierzyństwem, ma dla przedsiębiorcy charakter dobrowolny. Oznacza to, że tata przedsiębiorca ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu rodzicielskiego (9 tygodni) – pod warunkiem przystąpienia, na swój wniosek, do ubezpieczenia chorobowego przed tym, jak złoży dokumenty o zasiłek macierzyński. Składkę należy opłacać min. przez 90 dni przed planowanym urlopem . Ponadto, aby dostać świadczenie, nie można zalegać z żadnymi innymi opłatami w ZUS.
Informacja #2 Dokumenty i procedury związane z uzyskaniem zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego
Uzyskanie zasiłku macierzyńskiego przez przedsiębiorcę wiąże się z koniecznością złożenia odpowiednich dokumentów w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Wypłata zasiłku następuje w ciągu 30 dni od momentu, gdy ZUS potwierdzi uprawnienia do świadczenia. Warto jednak pamiętać, że samo złożenie wymaganych dokumentów nie gwarantuje automatycznej wypłaty, ponieważ ZUS zawsze może wszcząć postępowanie wyjaśniające, co może wydłużyć czas oczekiwania na decyzję.
Aby uzyskać zasiłek macierzyński, przedsiębiorca musi dostarczyć do ZUS następujące dokumenty:
- Zgłoszenie do składki chorobowej – jak już wiesz, jest to warunek konieczny, aby móc ubiegać się o zasiłek.
- Skan aktu urodzenia dziecka – dokument musi być potwierdzony za zgodność z oryginałem przez osobę składającą wniosek.
- Oświadczenie o wysokości procentowej oraz okresie pobieranego przez matkę zasiłku macierzyńskiego – takie oświadczenie możesz przygotować samodzielnie podając swoje dane, NIP firmy, adres prowadzenia działalności gospodarczej, miejscowość i datę stworzenia dokumentu. W Oświadczeniu napisz w jakich datach matka dziecka korzystała z urlopów i zasiłku macierzyńskiego. Zazwyczaj jest to 12 miesięcy i zasiłek w wysokości 81,5 %. Pamiętaj, żeby podpisać dokument przed wysyłką.
Procedura składania wniosku o zasiłek macierzyński za czas urlopu rodzicielskiego
Proces składania wniosków na zasiłek macierzyński jest prosty i składa się z kilku kroków. W przypadku jakichkolwiek niejasności lub błędów w dokumentach, ZUS skontaktuje się z wnioskodawcą. Tata – przedsiębiorca zostanie poproszony o dokonanie niezbędnych korekt i ponowne złożenie poprawnie wypełnionego dokumentu. O pomoc w wysłaniu dokumentów do ZUS możesz też poprosić księgową lub biuro rachunkowe z którym współpracujesz w ramach działalności gospodarczej. Wystarczy udzielenie prostego pełnomocnictwa. Aby otrzymać zasiłek macierzyński konieczne będzie wypełnienie dwóch formularzy w ZUS. Można to zrobić przez internet.
1. Wypełnienie druku ZUR (Zgłoszenie Ubezpieczenia Rodzica):
- Zaloguj się do swojego konta na PUE ZUS.
- Przejdź do zakładki [Ubezpieczony].
- Wybierz z bocznego menu [Dokumenty i Wiadomości] -> [Dokumenty robocze].
- Kliknij [Utwórz nowy] i wybierz ZUR z listy dostępnych dokumentów.
- Wyślij wniosek.
2. Wypełnienie druku Z-3b (Zaświadczenie o wynagrodzeniu dla osób prowadzących działalność gospodarczą):
- Zaloguj się do swojego konta na PUE ZUS.
- Przejdź do zakładki [PŁATNIK].
- W katalogu usług wybierz „Z-3b”.
- Do wniosku dodaj skan aktu urodzenia dziecka potwierdzony za zgodność z oryginałem oraz zaświadczenie o wysokości procentowej i okresie pobieranego zasiłku macierzyńskiego przez matkę.
- Wyślij wniosek.
Informacja #3 Wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający urlopowi rodzicielskiemu
Wysokość zasiłku macierzyńskiego dla przedsiębiorcy zależy od kilku istotnych czynników, w tym od podstawy wymiaru składek oraz od długości okresu, przez jaki były one opłacane. Jak już wiesz, zgodnie z obowiązującymi przepisami, każdemu z rodziców przysługuje 9-tygodniowy urlop rodzicielski, który jest nienaruszalnym prawem przypisanym wyłącznie do jednego z nich. W przypadku ojców prowadzących działalność gospodarczą, którzy przystąpili do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, zasiłek macierzyński za ten okres wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku. Jego wysokość zależy od wysokości opłacanych składek oraz od okresu, przez który były one uiszczane.
Podstawą wymiaru zasiłku macierzyńskiego dla przedsiębiorcy jest przeciętny miesięczny przychód z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych, poprzedzających nabycie prawa do zasiłku. Jeśli przedsiębiorca przystąpił do ubezpieczenia chorobowego na mniej niż 12 miesięcy przed nabyciem prawa do zasiłku, pod uwagę brany jest średni przychód z pełnych miesięcy, za które opłacono składki. Jeżeli np. tata – przedsiębiorca zgłosił się do ubezpieczenia chorobowego na cztery miesiące przed rozpoczęciem urlopu rodzicielskiego, podstawą wymiaru zasiłku będzie średnia z tych czterech miesięcy. Oznacza to, że nawet jeśli składka była wysoka, zasiłek macierzyński zostanie obliczony tylko na podstawie tego krótkiego okresu.
Minimalna i maksymalna podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego
Składka chorobowa wynosi 2,45% podstawy wymiaru. Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w 2024 roku jest kwota zadeklarowana przez przedsiębiorcę. W przypadku tzw. dużego ZUS nie może jednak być ona niższa niż 4 694,40 zł. Minimalną podstawę wylicza się jako 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego – w roku 2024 wynosi ono 7 824,00 zł. Z powyższych wyliczeń wynika, iż minimalna kwota dobrowolnej składki chorobowej wynosi 115,01 zł. W przypadku tzw. preferencji nie może jednak być ona niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. W 2024 roku od stycznia do czerwca – 1 272,60 zł i wówczas kładka wynosi 31,18 zł. O lipca do grudnia – 1 290,00 zł i składka to 31,61 zł.
INFORMACJA #4 Dodatkowe korzyści finansowe – brak konieczności opłacania składek na ubezpieczenia społeczne
W okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, tata-przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą może skorzystać z pewnych ulg finansowych. Jedną z najważniejszych korzyści jest brak obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne i rentowe). W tym czasie przedsiębiorca podlega jedynie obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności, co wiąże się z koniecznością opłacania jedynie składki zdrowotnej.
Składka zdrowotna jest wykazywana w deklaracji ZUS DRA, którą przedsiębiorca zobowiązany jest składać każdego miesiąca. Zawarte w niej informacje służą do obliczenia wysokości składki zdrowotnej. Warto zaznaczyć, że składki na ubezpieczenia społeczne w tym okresie opłaca ZUS, obejmując przedsiębiorcę ubezpieczeniami społecznymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Jeśli jednak przedsiębiorca chce kontynuować opłacanie składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, może to zrobić na własny wniosek, przystępując do dobrowolnych ubezpieczeń w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. W takim przypadku konieczne jest również opłacanie składki na ubezpieczenie wypadkowe.
WAŻNE! Po zakończeniu okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego, konieczne jest wyrejestrowanie i ponowne zarejestrowanie się do odpowiednich składek, co odbywa się poprzez złożenie odpowiednich deklaracji ZUS, takich jak ZUS ZWUA, ZUS ZZA oraz ZUS ZUA. Czynności te możesz oddelegować księgowej/biurze rachunkowemu z którym współpracujesz prowadząc działalność gospodarczą. Wystarczy proste pełnomocnictwo.
Prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu rodzicielskiego
W trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu rodzicielskiego tata-przedsiębiorca może normalnie wystawiać faktury z tytułu prowadzenia działalności i może prowadzić biznes. Nie ma konieczności zawieszania działalności gospodarczej. Jest to dodatkowa korzyść finansowa, jeśli tata potrafi tak zorganizować czas, by opiekować się dzieckiem i świadczyć swoje usługi lub sprzedawać produkty.
BIBLIOGRAFIA I PODSTAWA PRAWNA:
- Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych
- Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
- Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy
- Grażyna Rompel, Urlop rodzicielski dla przedsiębiorcy. Czy i na jakich zasadach przysługuje. Artykuł dostępny 18 sierpnia 2024 roku pod adresem : https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-urlop-rodzicielski-dla-przedsiebiorcy-czy-i-na-jakich-zasadach-przysluguje
- Artykuł: Zasiłek macierzyński dla przedsiębiorcy dostępny 18 sierpnia 2024 roku pod adresem: https://zielonalinia.gov.pl/zasilek-macierzynski-dla-przedsiebiorcy-46386
- Artykuł: Urlop ojcowski i rodzicielski na działalności gospodarczej, instrukcja jak złożyć wniosek, dostępny 18 sierpnia 2024 roku pod adresem: https://www.calamari.pl/blog/urlop-ojcowski-i-rodzicielski-na-dzialalnosci-gospodarczej-instrukcja-jak-zlozyc-wniosek
- Artykuł: Prawo do zasiłku i okres przysługiwania za okres dodatkowego urlopu rodzicielskiego, dostępny 18 sierpnia 2024 roku pod adresem: https://www.zus.pl/swiadczenia/zasilki/zasilek-macierzynski/prawo-do-zasilku-i-okres-przyslugiwania/za-okres-dodatkowego-urlopu-rodzicielskiego
- Artykuł: Urlop ojcowski i rodzicielski na działalności gospodarczej. Jakie korzyści i obowiązki? Artykuł dostępny 18 sierpnia 2024 roku pod adresem: https://kadry.infor.pl/urlopy/urlop-ojcowski/6299062,urlop-ojcowski-i-rodzicielski-na-dzialalnosci-gospodarczej-jakie-korz.html