Rodzice i opiekunowie, najczęściej po prostu mamy, dzieci z niepełnosprawnościami mierzą się każdego dnia z ogromnymi wyzwaniami. Nie odnoszą się one wyłącznie do zapewnienia diagnozy, ale i dbania o przebieg leczenia, rehabilitacji i terapii. Wsparcie najbliższych jest kluczowe, jednak w aspekcie informacyjnym czy finansowym warto wiedzieć, że można liczyć także na inne podmioty i instytucje.
Jeśli jesteś mamą dziecka z niepełnosprawnościami, masz prawo uzyskać dla swojego dziecka orzeczenie o niepełnosprawności. Jest to decyzja administracyjna, która stanowi potwierdzenie trudności Twojego dziecka wynikające z diagnozy i przesłankę do korzystania z określonych ulg i świadczeń.
Orzeczenia wydawane są przez Powiatowe (Miejskie) Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Szczegółowe informacje i wzory wniosków dostępne są w siedzibach Zespołów oraz na ich stronach w sieci.
Jakie trudności dziecka stanowią przesłankę do otrzymania orzeczenia?
W przepisach wskazuje się, że aby dziecko, które nie ukończyło 16 roku życia otrzymało orzeczenie o niepełnosprawności, konieczne jest:
- stwierdzenie u niego naruszonej sprawności fizycznej lub psychicznej o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy,
- naruszenie sprawności musi wynikać z wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu,
- naruszenie sprawności musi powodować konieczność zapewnienia całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.
Jeśli u Twojego dziecka występują takie trudności, od co najmniej 12 miesięcy lub ich charakter diagnozy jest długotrwały- należy zgromadzić dokumentację medyczną (niekiedy także z poradni psychologiczno-pedagogicznej, przedszkola i szkoły) i wraz z zaświadczeniem o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza, pod opieką którego znajduje się dziecko, złożyć do Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności.
Jeśli Zespół uzna, że załączona dokumentacja i badanie stanowią o potwierdzeniu istotnego naruszenia sprawności dziecka- wyda orzeczenie z właściwymi wskazaniami.
Dla rodzica dziecka z niepełnosprawnościami, szczególnie ważne elementy w orzeczeniu to:
- symbol przyczyny niepełnosprawności,
- data powstania niepełnosprawności,
oraz te, dotyczące: - konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby (pkt 5);
- korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki (pkt 6);
- konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji (pkt 7);
- konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (pkt 8).
Wymienione punkty wpływają na ustalenie praw do określonych ulg i świadczeń, dlatego bardzo istotne jest aby oddawały rzeczywiste potrzeby dziecka.
Jeśli Twoje dziecko, z niepełnosprawnością zmaga się od urodzenia, a w orzeczeniu jako datę wskazano dzień złożenia wniosku o wydanie orzeczenia lub z dokumentacji wynika, że wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby a w orzeczeniu wskazano: „nie wymaga” – masz prawo nie zgodzić się z treścią orzeczenia i wnieść odwołanie. Takie prawo przysługuje także, jeśli Zespół Orzekający wskazał, że nie występuje potrzeba zaliczenia dziecka do osób niepełnosprawnych.
Jak odwołać się od orzeczenia o niepełnosprawności, które nie odzwierciedla potrzeb Twojego dziecka?
Należy przygotować odwołanie- czyli pismo w którym wskazuje się dlaczego nie zgadzamy się z wydanym orzeczeniem i co stanowi uzasadnienie naszego stanowiska.
Uwaga, termin na sporządzenie i nadanie odwołania wynosi 14 dni od dnia, w którym doręczono nam odpis decyzji. Do tych dni nie wliczamy dnia, w którym odebrano odpis decyzji, jednak zaliczamy dni ustawowo wolne od pracy, weekendy. Odwołanie musi zostać nadane najpóźniej w ostatnim dniu terminu.
Odwołanie kierujemy do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności, jednak nadajemy je za pośrednictwem Zespołu, który wydał dla dziecka orzeczenie o niepełnosprawności (czyli do Zespołu Miejskiego lub Powiatowego). To tam musi trafić odwołanie, aby możliwa była zmiana treści orzeczenia przez ten sam organ, który je wydał.
Jak uzasadnić, dlaczego nie zgadzasz się z treścią wskazań orzeczenia?
Ważne jest posiadanie kopii dokumentacji, którą dołączono do wniosku o wydanie orzeczenia, jak i gromadzenie nowych zaświadczeń od specjalistów, pod opieką których znajduje się dziecko. W tych dokumentach znajdują się kluczowe informacje, które powinny zostać poddane analizie przez członków zespołu orzekającego.
Informacje, jakich należy szukać w posiadanej dokumentacji powinny dotyczyć:
- diagnozy i rokowań,
- naruszenia sprawności,
- nieharmonijnego rozwoju,
- porównania do sprawności charakterystycznej w danym obszarze dla wieku dziecka,
- zakresu wsparcia przekraczającego to, jakie jest potrzebne w danym wieku.
Konieczne jest, aby powołać się na nie ze wskazaniem dokumentów, z których wynikają- jako dowodów. To bardzo ważne, aby podać, z jakiego dokumentu wynika wskazanie- co pozwoli na odniesienie się do faktów, którym wydane orzeczenie zaprzecza. Wystarczy wskazać fakt i dodać, że wnika on z „zaświadczenia o stanie zdrowia z dnia ….” lub „karty przebiegu leczenia z dnia ……”.
Można także szczegółowo opisać na czym polega wsparcie, którego codziennie wymaga dziecko ze wskazaniem, że jego rówieśnicy wymagają go w mniejszym zakresie. Bardzo istotne jest, aby dodać nowe dokumenty potwierdzające stan zdrowia, jeśli takie otrzymano od dnia złożenia wniosku o wydanie orzeczenia. Ponadto, trzeba pamiętać o podaniu danych rodzica, dziecka i sygnatury decyzji, od której wnosimy odwołanie. Na koniec- należy pamiętać o własnoręcznym podpisaniu dokumentu.
Następnie, konieczne jest oczekiwanie na decyzję.
Może to trwać od kilku tygodni do nawet 2 miesięcy. Jeśli otrzymana decyzja wciąż nie jest zgoda z potrzebami dziecka- można wnieść odwołanie do sądu.
Co ważne, wniesienie odwołania jest wolne od opłat, a na etapie postępowania przed sądem można ubiegać się o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Droga do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności dla dziecka nie zawsze jest łatwa, jednak należy pamiętać, że najistotniejsze są potrzeby dziecka i to, aby dokument stanowił wsparcie w zapewnieniu niezbędnego leczenia, rehabilitacji i terapii.
Autorka artykułu:
Aleksandra Olszewska
prawnik, mediator i pedagog,
na co dzień wspierająca osoby z niepełnosprawnościami i ich opiekunów w urzeczywistnianiu praw do wsparcia adekwatnego do potrzeb i życia bez barier
Kontakt: olawbiegu@gmail.com
Bibliografia:
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
- Rozporządzenie z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności.