Czekacie na maluszka. Lekarz poinformował Was o płci dziecka. Czas wybrać imię. Choć uprawnienie do nadania dziecku imienia jest przejawem władzy rodzicielskiej jego rodziców, to podlega ono pewnym ograniczeniom.

Jakich imion nie możemy nadawać noworodkom? Do kiedy mamy możliwość samodzielnego wybrania imienia? Co się dzieje, gdy nie złożymy oświadczenia w ustawowym terminie? Kiedy kierownik urzędu stanu cywilnego może odmówić przyjęcia oświadczenia o wyborze danego imienia? Czy rodzicom przysługuje jakaś droga odwołania? Co w sytuacji, gdy po kilku tygodniach stwierdzimy, że dane imię nie pasuje do naszego dziecka?

Podstawowe ograniczenia wynikające z ustawy prawo o aktach stanu cywilnego.

1. Osoba zgłaszająca urodzenie składa oświadczenie o wyborze nie więcej niż dwóch imion dla dziecka.

2. Wybrane imię lub imiona nie mogą być zamieszczone w akcie urodzenia w formie zdrobniałej.

3. Imiona nie mogą mieć charakteru ośmieszającego lub nieprzyzwoitego.

4. Niezależnie od obywatelstwa i narodowości rodziców dziecka wybrane imię lub imiona mogą być imionami obcymi.

5. Można wybrać imię, które nie wskazuje na płeć dziecka, ale w powszechnym znaczeniu jest przypisane do danej płci.

Jaki jest termin na zgłoszenie imienia dla dziecka?

Zgłoszenia urodzenia dziecka dokonuje się w terminie 21 dni od dnia sporządzenia karty urodzenia, a w przypadku gdy dziecko urodziło się martwe – w terminie 3 dni od dnia sporządzenia karty martwego urodzenia.

Kiedy kierownik urzędu stanu cywilnego może odmówić przyjęcia oświadczenia o wyborze imienia dla dziecka?

W sytuacji, gdy rodzice wybrali:

1. Więcej niż dwa imiona,

2. Imię ośmieszające, nieprzyzwoite lub w formie zdrobniałej;

3. Imienia niepozwalające odróżnić płci dziecka.

Ponieważ pojęcie imię ośmieszające czy imię nieprzyzwoite nie zostało zdefiniowane w ustawie i jest pojęciem nieostrym, każdorazowo decydował będzie o tym  kierownik urzędu stanu cywilnego. Odmawiając przyjęcia oświadczenia jest on obowiązany swoją ocenę uzasadnić.

Oczywiście decyzja kierownika nie może być zupełnie dowolna, powinna mieścić się w granicach swobody interpretacji. Najogólniej mówiąc, imię nie powinno razić sztucznością czy ekstrawagancją. Powinno być zgodne z regułami gramatycznymi i ortograficznym. Urzędnik powinien korzystać ze wskazówek i zaleceń Rady Języka Polskiego.

Nadawanie imienia z urzędu.

Aktualnie sytuacje, w których urzędnik wybiera i nadaje dziecku imię zdarzają się stosunkowo rzadko. Należy jednak zaznaczyć, że oprócz sytuacji wymienionych w poprzednim akapicie istnieje jeszcze jedna w której, to urzędnik stanu cywilnego wybiera imię dla naszego dziecka.

Kiedyś rodzice mieli 14 dni na złożenie oświadczenia o nadaniu imienia, ale tak naprawdę, jeśli nie zrobili tego w terminie, urząd nie podejmował żadnych czynności. Dopiero po upływie miesiąca matka była wzywana do sporządzenia aktu urodzenia.

Po nowelizacji ustawy, jeżeli nie dokonano zgłoszenia urodzenia w terminie 21 dni od dnia sporządzenia karty urodzenia lub w terminie 3 dni od dnia sporządzenia karty martwego urodzenia, kierownik urzędu stanu cywilnego sporządza z urzędu akt urodzenia na podstawie karty urodzenia albo karty martwego urodzenia, z adnotacją o sporządzeniu aktu z urzędu, oraz informuje rodziców dziecka o jego sporządzeniu.

Urzędnik, wybierając imię, kieruje się często listą imion najczęściej nadawanych w roku ubiegłym, bądź imieninami obchodzonymi według kalendarza w dniu sporządzania aktu urodzenia.

Zmiana imienia dziecka

Imię, które zostanie wybrane i nadane przez urzędnika, może zostać zmienione przez rodziców dziecka. W tym celu muszą oni złożyć w USC oświadczenie o zmianie imienia wpisanego w akcie urodzenia. Mają na to 6. miesięcy od daty sporządzenia aktu.

Ustawa Prawo o aktach stanu cywilnego wskazuje, że zawsze w ciągu 6 miesięcy od dnia sporządzenia aktu urodzenia można zmienić dziecku imię (imiona). Nie tylko, gdy chodzi o sytuację, gdy imię to wybrał urzędnik. W tym celu rodzice (ewentualnie matka dziecka niepochodzącego z małżeństwa) przed wybranym kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo przed konsulem  muszą złożyć pisemne oświadczenie o zmianie imienia dziecka.

Zmiana imienia może polegać na:

1. Zastąpieniu wybranego imienia innym imieniem.
2. Zastąpieniu dwóch imion jednym imieniem lub odwrotnie,
3. Dodaniu drugiego imienia.
4. Zmianie pisowni imienia lub imion lub
5. Zmianie kolejności imion dziecka.

Ważne! Ustawodawca zezwala tylko na jednokrotne skorzystanie z możliwości złożenia takiego oświadczenia. Termin 6-miesięczny jest terminem zawitym. Oznacza to, że po upływie tego terminu, rodzice nie mogą zmienić imienia dziecka w tym trybie. Mogą to uczynić tylko w trybie ustawy o zmienia imion i nazwisk.

Wytyczne Rady Języka Polskiego

W tym miejscu chciałam zwrócić uwagę tylko na najważniejsze kwestie. Jeśli jesteście zainteresowani dokładnymi zaleceniami Rady Języka Polskiego odsyłam na ich stronę. (Kliknij tu)

1. Szukając imienia dla dziecka, należy się starać o pogodzenie wolnego wyboru z tradycją i tendencjami uniwersalnymi, ponieważ imiona należą do kultury narodowej, choć pochodzą z różnych stron świata.
2. Zaleca się nadawanie imion w postaci przyswojonej przez język polski, a więc np.: Jan, nie John lub Johann; Katarzyna, nie Catherine; Klara, nie łacińskie Clara ani włoskie Chiara; Piotr, nie Peter itp.
3. Nie powinno się nadawać imion pochodzących od wyrazów pospolitych, takich jak antena, bławatek, goździk, kąkol, sonata, sonatina itp. oraz pochodzących od nazw geograficznych, np. Dakota, Eurazja, Korea, Malta.
4. Imiona nadawane w Polsce jako należące do języka polskiego powinny pozostawać w zgodzie z jego regułami gramatycznymi i ortograficznymi.
5. Imię powinno odróżniać płeć dziecka ze względów językowych (język polski wymaga odmiany imienia przez przypadki) i praktycznych.
6. Wskazane jest nadawanie dziewczynkom imion kończących się na -a (np. Barbara, Ewa, Maria), chłopcom zaś imion kończących się na spółgłoskę (np. Andrzej, Marcin, Tomasz) oraz na -i|-y (np.Antoni, Konstanty, Walery), rzadko na -o (np. Mieszko). 
7. Nie powinno się stosować pisowni archaicznej (wyjątkowo można taką pisownię zachować dla utrzymania już istniejącej tradycji rodzinnej), a także niezgodnej ze współczesną ortografią polską. Piszemy ks, nie x, w, nie v, -ia, -ie, jak nakazują przepisy ortograficzne, a nie -yja, -yje, np. Maria,  -j-, nie -i-, w połączeniach: samogłoska + j-, np. Rajmund, nie Raimund, k, nie c, a więc Benedykt, nie Benedict;  Klemens, nie Clemens.
8. Ze względu na tradycję rodzinną, a także tradycję literacką dopuszcza się formy oboczne imion z pojedynczymi albo podwojonymi spółgłoskami Izabela obok Izabella oraz oboczne formy słowotwórcze takich imion, jak Konstanty obok Konstantyn.
9. Nie powinno się nadawać imion zdrobniałych, powszechnie używanych nieoficjalnie, jak np.: Jaś, Kasia, Lonia, Wiesiek. Natomiast można nadać dziecku imię z pochodzenia zdrobniałe, skrócone, ale współcześnie odczuwane jako imię samodzielne, np. Betina, Lena, Nina, Rita.
10. Przy nadawaniu nowych imion, na które moda często szybko przemija i które mogą nie wejść do zbioru polskich imion, zaleca się stosowanie obcej oryginalnej pisowni, np. Dustin, Jessica, a nie Dastin, Dżesika.
11. Należy bezwzględnie unikać nadawania imion budzących ujemne skojarzenia (mówi o tym ustawa), np.Belzebub, Kurtyzana, Lucyfer. Takie imiona krzywdzą dziecko.

Podsumowanie.

Urzędnik powinien zwracać rodzicom uwagę na to, że dziecko będzie ponosić konsekwencje ich decyzji. Obce, nie przyswojone imię będzie w różny sposób wymawiane i zapisywane.

Wybierając imię należy przede wszystkim pamiętać, że forma oficjalna imienia jest używana w różnych środowiskach przez ludzi o różnym wykształceniu. Forma oficjalna (urzędowa) imienia jest używana w sytuacjach i dokumentach oficjalnych (w dowodzie osobistym, dzienniku szkolnym, na świadectwach itp.) i powinna być jednoznaczna.